Gouda – Er is nooit sprake geweest van instortingsgevaar van de Turfmarktkerk. En het versneld slopen op laste van bestuursdwang was ‘niet noodzakelijk om instortingsgevaar weg te nemen’. Dit zijn de twee belangrijkste conclusies uit het vernietigende rapport van rechtsinstantie STAB over de Turfmarktkerkaffaire. De Rechtbank overhandigde het onderzoeksrapport gisteren aan de gemeente Gouda. Vandaag kreeg ook eigenaar Khalid Boutachekourt de stukken in handen.
‘Vernietigend’ en ‘dynamiet onder het College’, zijn de rake typeringen die Khalid Boutachekourt aan het rapport geeft. De eigenaar heeft altijd volgehouden dat er sprake was van machtsmisbruik tijdens het sloopproces van de kerk en lijkt hierin nu gelijk te krijgen. Rechtsinstantie STAB heeft in speciale opdracht van de rechtbank onderzocht of er sprake was van instortingsgevaar. Daaruit volgt ook of de gemeente en omgevingsdienst (ODMH) het gebouw terecht onder dwang hebben gesloopt. Omdat de eigenaar niet van zins was de gepeperde rekening van de sloopkosten te betalen, loopt nu deze rechtszaak. Het STAB beperkte zich in haar onderzoek tot de technische kant. Of, en zo ja welke, strategie er zat achter het handelen van gemeente en ODMH is niet onderzocht.
‘In theorie zou ik ze kunnen opdragen de kerk te herbouwen’ Khalid Boutachekourt
Kerk was stabiel
Niet alleen concludeert het STAB dat er geen instortingsgevaar was, er lijkt zelfs nooit reden te zijn geweest voor sloop. In 2017 bleek uit expertmetingen dat de kerk, op een klein deel van de fundering na, stabiel was. Boutachekourt liet funderingsherstel doen in het slechte deel van het gebouw. Hierop concludeerde expert Peters & van Leeuwen: ‘Met het herstel van deze paalkoppen [is de kerk] weer voldoende veilig voor 10 tot 15 jaar’.
ODMH trok in juli 2017 in een handhavingsrapport echter heel andere conclusies: het gebouw zou moeten worden gesloopt vanwege de slechte staat. Het STAB zou hiervoor geen onomstotelijk bewijs hebben gevonden.
Drijfzand
En de signalen dan, dat de kerk instabiel was? Doorslaggevende oordelen over de stabiliteit blijken nu berust op drijfzand. Zo oordeelde men vaak op basis van visuele inspecties, in plaats van onderbouwend onderzoek. Of deed men niet het juiste onderzoek, dat nodig was voor een grondig oordeel over de staat van de kerk.
Ook ingenieursbureau Geelhoed Engineering krijgt er hierbij van langs. Zij concludeerden in de fase tussen juli en oktober 2018 vier maal dat de staat van de kerk sterk achteruitging. Daarvoor leverden zij echter geen bewijs, schrijft het STAB nu: ‘Ook de stelling van Geelhoed dat er sprake zou zijn van een zeer slechte fundering van de gehele kerk, is niet nader onderbouwd’.
Noodbevel & sloop
In september 2018 namen de gemeente en omgevingsdienst (ODMH) onder dwangbevel de stutwerkzaamheden van de kerk over. Onnodig, oordeelt het STAB nu. Het stutten was een specialistische klus en de eigenaar werkte al met dé landelijke expert. Sterker nog, na het overnemen ging de gemeente in zee met precies hetzelfde bureau: Dekker Engineering.
De laatste stap naar sloop was het noodbevel dat burgemeester Schoenmaker afkondigde vanwege instortingsgevaar, in oktober 2018. Hiermee nam hij het sloopproces uit handen van de eigenaar, om de klus in opdracht van de gemeente te laten uitvoeren. Het oordeel is helder: ‘STAB meent dat er geen direct gevaar was van instorting van het kerkgebouw, noch dat er direct gevaar was voor de omgeving…’. Uit interne correspondentie van de gemeente, in handen van deze krant, blijkt dat voor de ingreep intern al werd gewaarschuwd voor ‘détournement de pouvoir’ (machtsmisbruik), als het noodbevel niet goed werd onderbouwd. Die onderbouwing lijkt met de conclusies van dit rapport onderuit gehaald.
Sloopkosten
Tenslotte was lag er de vraag over de sloopkosten van 536.000 euro, die de gemeente bij de eigenaar claimt. Het STAB komt in zijn berekening op maximaal 280.000 euro uit. En dan gaat het ook nog om sloopkosten voor versneld slopen, een scenario dat door de overheden onterecht lijkt opgelegd. De offertes die de eigenaar zelf liet maken kwamen dan ook veel lager uit, nog onder de 100.000 euro.
Reactie eigenaar
Khalid Boutachekourt heeft eind vorig jaar al een reconstructie gemaakt waarin hij het College van B&W op de gang van zaken wees. Hij zegt te betreuren dat het geen van hen ooit heeft gereageerd op dit rapport. Ook zegt hij te betreuren dat de stad nu al jaren opgescheept zit met een ruïne in het hart van de stad. En met een geloofwaardigheidsprobleem, dat nu hopelijk wordt hersteld: “Ik raakte mijn geloof in een rechtvaardige overheid kwijt. Met een rechtvaardig oordeel van de rechtbank zou dat laatste in elk geval hersteld zijn”.
De Turfmartkbewoner hoopt dat er een onderzoek komt naar de aanleiding van de affaire, iets dat het STAB niet heeft onderzocht. “De wethouders en alle ambtenaren onder ede verhoren”, stelt de eigenaar bijvoorbeeld voor. Eind vorig jaar pleitte de voltallige oppositie in de gemeenteraad nog voor een raadsenquête, een geijkt middel om de aanleiding te onderzoeken. De enquete werd toen niet gesteund door de coalitiepartijen. Het is de vraag of de raadsleden met deze conclusies op tafel achter de wethouders kunnen blijven staan.
Reactie gemeente Gouda: De gemeente is steeds van mening geweest dat er voldoende aanleiding was om de kerk zo snel mogelijk te slopen en heeft daarom bestuursdwang toegepast. Daarin wordt zij gesteund door rapportages van de Omgevingsdienst Midden Holland en externe deskundigen. Voor de gemeente is de veiligheid van de omgeving en omwonenden leidend geweest in de sloop van de kerk, ook in relatie tot de directe nabijheid van de woningen.
