Gouda – De binnenstad van Gouda oefent een grote aantrekkingskracht uit op inwoners en bezoekers uit binnen- en buitenland. Maar voor vele zal het nog een groot vraagteken zijn wie de grote baas is van de binnenstad. Oftewel: wie zijn de eigenaren van één of soms vele panden? En van wie is de grond waarop deze ooit gebouwd zijn?
Vroeger en misschien nog steeds, staat grondbezit gelijk aan macht. Onze speurtocht naar bezit en historie begint logischerwijze op de Goudse Markt met in het midden het karakteristieke stadhuis en rondom het plein een kring van historische panden. Aan de buitenkant is meestal eenvoudig te zien of het een woning, een winkel, horeca of bedrijfspand is. Van buitenaf is echter niet waar te nemen wie de eigenaar of eigenaren van deze panden is. Hoe men in het bezit van een pand gekomen is en wat de reden was om het te willen bezitten? Wij zoeken het zoveel mogelijk uit om je inzicht te geven in wiens handen de Goudse binnenstad ligt.
Van wie is de Markt in Gouda? Logischerwijze begonnen we bij huisnummer 1 en dat is het Goudse Stadhuis. Uiteraard in eigendom van de gemeente Gouda met als officieel vestigingsadres: Burgemeester Jamesplein 1, 2803 PG in Gouda. Het stadsbestuur van Gouda kocht in 1395 het Marktveld van de heren Van der Goude met de ambitie om daarop een stadhuis te bouwen. Bij de overdracht werd bepaald dat het te bouwen stadhuis helemaal vrij moest staan. Overigens gewoon uit praktische reden; zo zou een brand niet meer eenvoudig naar het gebouw kunnen overslaan. Uiteindelijk werd pas in1448 met de bouw begonnen. Drie opknapbeurten verder viert Gouda nu zijn 750-jarig bestaan. Het stadhuis is dus jonger dan de stad zelf. De populariteit is er niet minder om.
Welk pand op de Markt heeft de gemeente Gouda nog meer in bezit? Dan kom je uit op huisnummer 35, te weten de Waag. Dit gebouw is precies in lijn met het stadhuis neergezet. Het ging hier om een architectonisch effect en om daar zeker van te zijn, liet het stadsbestuur eerst een model van de voorgevel plaatsen. Als versiering van de voorgevel werden de wapenschilden geplaatst van de vier regerende burgemeesters. Nu moeten burgemeesters het doen met een toevoeging aan de fotogalerij. Hoe dan ook, de Waag was destijds een prestigekwestie. In 1670 werd de bouw voltooid.
Ook toen al leidde inspraak niet altijd tot een vergelijk De uitbater van herberg de Zalm voelde zich in zijn uitbreidingsplannen bedreigd door het stadsbestuur. Die laatste had namelijk verordonneerd dat geen enkel pand aan de Markt hoger mocht zijn dan de daklijst van de Waag. De uitbater kreeg geen gelijk en haalde zijn gram op originele wijze door een gevelsteen te plaatsen met de tekst: “niet te hoog, niet te laag, van passe”. Hoe beschaafd werd er toen nog tegen bestuurders uitgevallen?
Na deze introductie met de twee gebouwen die in bezit van de gemeente zijn, gaan we het hele Goudse Marktplein rond. Zo zullen we onze lezers wekelijks op de hoogte houden van wie al die panden zijn: Van wie is de Goudse Markt? Heb je waardevolle tips hierover? Laat het ons gerust weten.
Cor Sul & Vincent Molenaar
